Ustanowienia uposażenia dla burmistrza Białej Kacpra Truskolaskiego przez Hilarię Leszczyńską w 1814 roku.

Ustanowienie uposażenia dla burmistrza Białej przez Franciszka Leszczyńskiego w 1796 r. Odpis dokumentu.

Dziennik praw Księstwa Warszawskiego od nr 1 do 12 z 1810 r. Dekret 23 Lutego 1809 o tymczasowej organizacji gmin. Fragment dotyczy obowiązków burmistrza.

Od 1870 roku Biała traci prawa miejskie i jako osada zostaje przyłączona do gminy Marianów – najbliższej gminy wiejskiej. Z tego powodu funkcja burmistrza Białej Rawskiej zanika aż do 1918 roku, kiedy to na mocy rozporządzenia niemieckich władz okupacyjnych Biała odzyskuje prawa miejskie i częściowo samorząd z burmistrzem na czele. Oficjalnie jednak do rzędu miast zostaje zaliczona dopiero w 1925 roku.

Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego, wdowa po Franciszku Leszczyńskim- Hilaria Leszczyńska, zaprzestała łożyć świadczeń na burmistrza i sługę miejskiego, pozostawiając ich bez środków utrzymania. 10 października 1811 roku prefekt powiatu rawskiego wnioskował do Ministra Spraw Wewnętrznych aby miasteczko Biała w żadne dochody nie zaopatrzone przyłączyć do najbliższej gminy wiejskiej, w której właścicielka Białej miała swoje włości.1 Po zbadaniu całej sprawy okazało się, że mieszczanie byliby temu przeciwni. Poza tym urzędnicy Ministra wskazywali, że miasto ma źródła dochodów, tylko nie były one egzekwowane i nie ma podstaw do przyłączenia Białej do najbliższej gminy wiejskiej.

Od 1814 r. sytuacja uległa zmianie. Hilaria Leszczyńska wydała na piśmie deklarację wspólnie z Żydami bialskimi i obywatelami Białej, dotyczącą uposażenia burmistrza Kacpra Truskolaskiego. Dokument ten przewidywał następujące świadczenia roczne w naturze: żyto – 8 korców2, pszenica - 2 korce, jęczmień – 3 korce, tatarka – 3 korce, proso - 1 korzec, groch – 1 korzec, piwo - 6 beczek3, wódka - 6 garnców4. Dodatkowo kahał żydowski zobowiązywał się wypłacać rocznie 200 złp, a 150złp mieli przekazać obywatele ochrzczeni czyli mieszczanie. Prócz tych świadczeń burmistrzowi przysługiwała stancja czyli mieszkanie i drewno na opał z lasu dworskiego.5

Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego z 27 listopada 1815 r. w art 84 stanowiła: „W miastach będą urzędy municypalne, w każdej gminie zaś będzie wójt dla wykonywania rozkazów rządowych jako ostatnie ogniwo administracji krajowej.” Przepis ten czynił z wójta (burmistrza) egzekutora rozkazów rządowych i reprezentanta państwa w gminie (mieście). Nie był on wybierany przez mieszkańców lecz mianowany przez władzę. Aby piastować urząd burmistrza kandydat musiał się wykazać odpowiednim wykształceniem oraz posiadać kwalifikacje stwierdzone egzaminem państwowym. W ten oto sposób nastąpiła ewolucja funkcji burmistrza od reprezentanta lokalnej społeczności do urzędnika z nadania państwowego.

Po III rozbiorze Polski, dziedzic Białej - Franciszek Leszczyński, dobrowolnie zobowiązał się w 1796 r. do uposażenia burmistrza i sługi miejskiego świadczeniami w naturze. Rocznie burmistrzowi przysługiwało: 6 korców żyta, 2 korce pszenicy, 4 korce jęczmienia, 6 korców owsa, 6 sążni drewna, 45 złp z podatku jarmarcznego oraz stancja (mieszkanie dla burmistrza). Wartość tych świadczeń równała się sumie 297 złp. 1

Urząd burmistrza wiąże się z nabyciem przez daną miejscowość praw miejskich. W przypadku Białej pierwsza lokacja nastąpiła między 1472 a 1498 rokiem. Staraniem biskupa chełmskiego Jakuba Buczackiego w 1521 roku król Zygmunt Stary nadał Białej prawa miejskie ponownie. Biała była lokowana na prawie niemieckim (ius Teutonicum). Było to prawie od początku miasto prywatne, będące beneficjum biskupów chełmskich, potem należące do chełmskiej kapituły katedralnej, a od 1695 roku trafiło w ręce rodziny Jarzynów, a następnie Leszczyńskich.

Z racji na brak dokumentów źródłowych nic nie wiemy o ustroju miasta aż do przełomu XVIII i XIX w.

Początkowo na czele miasta stał wójt (advocatus). Nie wiadomo kiedy pojawiła się w Białej funkcja burmistrza (proconsul). Księga chrztów parafii Biała z lat 1712-1725 wymienia burmistrza Łukasza Walkowicza po 1720 r.

Za czasów I Rzeczypospolitej burmistrz był urzędnikiem wybieranym na określony czas spośród rajców, stojącym na czele rady miejskiej i pełniącym funkcje głowy miasta.

W Księstwie Warszawskim obowiązki burmistrza określał dekret Fryderyka Augusta z 23 lutego 1808 roku. Należały do nich: administracja i dozór majątku miejskiego, podawanie do ogólnej wiadomości i wykonywanie wszelkich zarządzeń, prowadzenie gospodarki miejskiej, opieka nad instytucjami publicznymi, pomoc w rozkładzie i poborze podatków.1

Opracował Paweł Kobyłczak BSH

BIALSKIE STOWARZYSZENIE HISTORYCZNE W BIAŁEJ RAWSKIEJ

Przydatne informacje

Bialskie Stowarzyszenie Historyczne

ul. Mickiewicza 44/16

96-230 Biała Rawska

KRS: 0000352642

NIP: 835--159-16-28

e- mail bshbr@wp.pl

Bialskie Stowarzyszenie Historyczne skupia pasjonatów historii Białej Rawskiej i okolic. Chcesz do nas dołączyć zajrzyj do zakładki

W kilku słowach o tym co robimy

Strona zrobiona w kreatorze stron internetowych WebWave

Media Społecznościowe

Moderator strony

Paweł Kobyłczak