google-site-verification=PZtIDXbZDo1iILp0n2HiGuaFtWeVckLXYeB2Cr5yCT4

Media SpoƂecznoƛciowe

Strona zrobiona w kreatorze stron internetowych WebWave

W kilku sƂowach o tym co robimy

Bialskie Stowarzyszenie Historyczne skupia pasjonatĂłw historii BiaƂej Rawskiej i okolic. Chcesz do nas doƂączyć zajrzyj do zakƂadki

 

Bialskie Stowarzyszenie Historyczne

ul. Mickiewicza 44/16

96-230 BiaƂa Rawska

KRS: 0000352642

NIP: 835--159-16-28

e- mail bshbr@wp.pl

Przydatne informacje

O nas

Pieczęć miejska 1918

 

Rynek bialski okres międzywojenny

 

logo550NAPIS

 

Gilly, Cron, 1802

 

Ratusz okres międzywojenny

 

logo550NAPIS

 

BiaƂa 1948

 

Panorama BiaƂej okres międzywojenny

 

logo550NAPIS

 

BIALSKIE STOWARZYSZENIE HISTORYCZNE W BIAƁEJ RAWSKIEJ

Historia BiaƂej Rawskiej

 

 

„Okresem cheƂmskim” w historii parafii pw. ƛw. Wojciecha w BiaƂej Rawskiej moĆŒemy nazwać okres, kiedy to parafia ta decyzją krĂłla Aleksandra JagielloƄczyka zostaƂa wƂączona do dĂłbr biskupĂłw cheƂmskich. W tym czasie nie wyznaczano proboszczĂłw. Parafią zawiadywali biskupi cheƂmscy.

 

MikoƂaj Koƛcielecki Herbu OgoƄczyk (ur. 1450, zm. 4 maja 1518 w Skępem) – pleban bialski w latach 1506-1518.

 

Pierwszy bialski pleban „okresu cheƂmskiego” – biskup MikoƂaj Koƛcielecki, byƂ synem MikoƂaja Koƛcieleckiego, wojewody brzesko-kujawskiego i starosty dobrzyƄskiego. Po studiach na Akademii Krakowskiej zostaƂ w 1469 r. kanonikiem gnieĆșnieƄskim, w 1478 r. byƂ juĆŒ prepozytem wƂocƂawskim. W 1476 r., jako sekretarz krĂłlewski, posƂowaƂ do ksiÄ…ĆŒÄ…t pomorskich WarcisƂawa X i BogusƂawa X. W 1487 r. byƂ posƂem krĂłlewskim do wielkiego mistrza zakonu krzyĆŒackiego. W 1489 r. występuje, jako kanonik krakowski, zaƛ w 1494 r. jest dziekanem gnieĆșnieƄskim.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ks. bp MikoƂaj Koƛcielecki, fundator Maryjnego sanktuarium w Skępem. Obraz anonimowego twórcy – XVIII-wieczna kopia obrazu z XVI w. Skępe, koƛcióƂ klasztorny

 

W 1505 r. zostaƂ biskupem cheƂmskim. BraƂ udziaƂ w wielu misjach dyplomatycznych, m.in. byƂ przedstawicielem królów Polski na sejmie stanów pruskich. Jako biskup cheƂmski, wziąƂ udziaƂ w 1512 r. w koronacji polskiej królowej Barbary. ByƂ wƂaƛcicielem m.in. Skępego. W 1498 roku wraz z bratankiem MikoƂajem Koƛcieleckim, kasztelanem inowrocƂawskim, sprowadziƂ do Skępego bernardynów z KoƂa i rozpocząƂ budowę koƛcioƂa i klasztoru. W 1511 roku, za zgodą biskupa pƂockiego, konsekrowaƂ klasztor bernardynów w Skępem. W podziemiach wybudowaƂ rodzinny grobowiec.

 

Pod koniec ĆŒycia wycofaƂ się z ĆŒycia politycznego i osiadƂ w klasztorze ojcĂłw bernardynĂłw w Skępem. Z bratankiem MikoƂajem Koƛcieleckim dokonaƂ zapisĂłw na rzecz skępskich bernardynĂłw. ZobowiązaƂ swego bratanka do dokoƄczenia budowy klasztoru i na ten cel zapisaƂ mu kwotę 1000 florenĂłw. ZmarƂ w 1518 roku w Skępem.1

W 1506 r. zostaƂ plebanem bialskiej parafii.

 

Od 1462 r aĆŒ do początkĂłw XVI w. BiaƂa byƂa wƂasnoƛcią krĂłlewską. KrĂłlowie posiadali prawo patronatu w koƛciele parafialnym w BiaƂej. Kontynuując dzieƂo wzmacniania diecezji cheƂmskiej, na sejmie w Lublinie, w dniu 13 maja 1506 r., krĂłl Aleksander JagielloƄczyk zezwoliƂ biskupowi cheƂmskiemu MikoƂajowi Koƛcieleckiemu na wykupienie dĂłbr krĂłlewskich, w tym miasta BiaƂa, z zastawu, w ktĂłrym się dotąd znajdowaƂy. Od tego czasu parafia bialska wraz z wƂasnoƛcią miasta BiaƂa, dochodami i patronatem nad miejscowym koƛcioƂem, miaƂy wejƛć w skƂad dĂłbr biskupa cheƂmskiego.2

 

Wykup z zastawu u Walentego Osuchowskiego obejmowaƂ jedynie poƂowę BiaƂej. Druga poƂowa parafii, ktĂłrej krĂłl byƂ patronem, zostaƂa przez krĂłla darowana, jako wƂasnoƛć wyƂączna i nieobciÄ…ĆŒona zastawem. Prawdopodobnie ta częƛć miasta znajdowaƂa się na póƂnoc od koƛcioƂa i wĂłwczas (między 1506, a 1510 r.) zostaƂa ponownie rozplanowana. Przyjęte wtedy zaƂoĆŒenie urbanistyczne miasta zostaƂo w gƂównych swych zarysach utrzymane do dnia dzisiejszego.3

 

Wykupienie dĂłbr nastąpiƂo niezwƂocznie, gdyĆŒ juĆŒ 3 stycznia 1510 r. w Krasnymstawie, biskup Koƛcielecki wydaƂ dokument, w ktĂłrym potwierdziƂ fakt przyƂączenia dĂłbr BiaƂa do zasobu biskupĂłw cheƂmskich. Biskup Koƛcielecki przyznaƂ jednoczeƛnie uprawnienie do otrzymywania przez kapituƂę katedralną cheƂmską, z parafii bialskiej, co kwartaƂ pięciu kĂłp póƂgroszy koronnych, w zamian za modlitwę liturgiczną w jego intencji. StaƂo się to prawdopodobnie przesƂanką do pĂłĆșniejszego naduĆŒywania przez kapituƂę swych uprawnieƄ i wyznaczania dla parafii bialskiej komendarza4, choć prawo patronatu nie zostaƂo jej przez biskupa przekazane.5

 

 

1 Wikipedia, MikoƂaj Koƛcielecki, http://pl.wikipedia.org/wiki/Miko%C5%82aj_Ko%C5%9Bcielecki_(biskup_che%C5%82mski), Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 //creativecommons.org/licenses/bysa/3.0/, odczyt 04.04.2015.

2 Z. Perzanowski, BiaƂa Rawska. Zarys historii miasteczka, b.m.r.w. [KrakĂłw 1961], s. 8 oraz A. DomaƄski, BiaƂa Rawska. Studium zabytkowego zaƂoĆŒenia miasta i wytyczne urbanistyczno-konserwatorskie, b.m.r.w. [KrakĂłw 1961], s. 17 – oba opracowania zamieszczone w tomie: Z. Perzanowski, A. DomaƄski, BiaƂa Rawska. Studium historyczno-urbanistyczne miasta, oprac. dr. Z. Perzanowski, doc. Z. [sic!] DomaƄski. Ze zbiorĂłw Woj. Pracowni Urbanistycznej w Ɓodzi – Odpis sporządzono w PKZ W-wa do ewidencji miast zabytkowych woj. Ƃódzkiego, b.m.r.w. maszynopis w zbiorach BSH.

3 Ibidem.

4 Funkcję komendarza sprawowaƂ duchowny tymczasowo zastępujący proboszcza, niebędący jednak jego zastępcą.

5 J. Marczewski Dzieje cheƂmskiej kapituƂy katedralnej obrządku ƂaciƄskiego, Lublin 2013, s. 304n.

Okres cheƂmski 1506 – 1538

W dniu 18.01.1520 r. biskup poznaƄski Jan LubraƄski wystawiƂ przywilej inkorporacyjny, zgodnie z ktĂłrym biskupstwo cheƂmskie przejęƂo miasto i parafię wraz 66-ciona wioskami: BiaƂa, Ć»urawia Wielka, ƻórawka, Chrząszczew, Chrząszczewek, Zakrzew, Narty, Koty, Podlesie, Niemirowice, BƂaĆŒejewice, BiaƂe, Kurnoc, BiaƂe Wielkie, BiaƂe MaƂe, Wioska Grzymkowice, Kawęczynek, Tomiki W., Tomiki M., Uciąchy, Pachy, Galiny Wielkie, Galiny MaƂe, Bobrowce, DankĂłw, RzeczkĂłw, Orla gĂłra, Byczki, Podsiedkowice, Pokrzywna, Wola PokrzywiƄska, PrzyƂuski Wielkie, PrzyƂuski, Lipie, PrzyƂuski Stara Wieƛ, ChodnĂłw, Goƛliny, Szczuki Wielkie, Szczuki MaƂe, Úwiejki Wielkie, Úwiejki MaƂe, Rzymiec, Turobojce, ZabƂocie, Gozimierz, Gaspary, PrzyƂuski Wieƛniane, Studzianki, Zuski, Rylsko wielkie, Rylsko maƂe, Laski, Toski, KrĂłlĂłw, Porady Wielkie, Porady MaƂe, Marchoty, Goƛlinki, Leszew, Leszewski, WĂłlka Leszowska, RosƂawowice, KomorĂłw, Byszowice, SƂupce, Ossa.1

 

Prawdopodobnie to wƂaƛnie biskup Koƛcielecki, lub jego następca biskup Jakub Buczacki, zbudowaƂ w BiaƂej koƛcióƂ z cegƂy oparty na kamiennym fundamencie. Zapewne budowla ta powstaƂa na miejscu poprzedniego koƛcioƂa drewnianego. Wybudowana zostaƂa wówczas obecna częƛć prezbiterialna koƛcioƂa.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gotyckie obramowanie okna zakrystii. Fotografia autora.

 

 

 

Jakub Buczacki – 1518-1538

 

Urodzony w XV w., zm. 6 grudnia 1541 w Brodnicy. Polski szlachcic herbu Abdank, sekretarz królewski (1503), proboszcz lubelski (1505), kamieniecki od 1507 r., biskup cheƂmski od 1518 r., biskup pƂocki od 1538 r., starosta rawski.

 

ByƂ sekretarzem króla Aleksandra JagielloƄczyka. BraƂ udziaƂ w wielu misjach dyplomatycznych do MoƂdawii i na Węgry. Pochowany zostaƂ w 1541 r. w PƂocku.2

 

WƂaƛnie staraniem biskupa Buczackiego, w dniu 22 grudnia 1521 r., na sejmie w Piotrkowie, krĂłl Zygmunt I, nadaƂ wsi BiaƂa, będącej wƂasnoƛcią katedry cheƂmskiej, prawa miasta na prawie niemieckim. NadaƂ teĆŒ miastu przywilej targu tygodniowego we wtorek i dwĂłch jarmarkĂłw w roku: na translację ƛw. Wojciecha i ƛw. Barbarę (20 X i 4 XII). 3

 

Od ww. daty moĆŒna zatem uznać z pewnoƛcią istnienie miasta BiaƂej, ustanowionego na prawie niemieckim.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nagrobek biskupa Jakuba Buczackiego w katedrze w PƂocku.

 

 

 

1 J. Wiƛniewski Opis historyczny
, s. 3.

2 Wikipedia, Jakub Buczacki, http://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Buczacki, Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 //creativecommons.org/licenses/bysa/3.0/, odczyt 03.04.2014.

3 MK, IV, Warszawa 1910, 1521.

Okres „cheƂmski” 1538–1645

 

W dalszych latach funkcję plebana bialskiego sprawowali niejako z urzędu kolejni biskupi cheƂmscy, do ktĂłrych w dalszym ciągu naleĆŒaƂo prawo patronatu parafii. Faktycznie jednak parafia bialska zarządzana byƂa przez kapituƂę cheƂmską, ktĂłra pobieraƂa z niej ƛrodki na swoje uposaĆŒenie.

 

Tabela nr 2 Rzymskokatoliccy biskupi cheƂmscy w latach 1538-1657 1

 

Sebastian Branicki

29 lipca 1538

9 marca 1539

Samuel Maciejowski

17 paĆșdziernika 1539

22 sierpnia 1541

MikoƂaj Dzierzgowski

31 maja 1542

30 marca 1543

Jan Dziaduski

30 marca 1543

8 czerwca 1545

Andrzej Zebrzydowski

8 czerwca 1545

19 lutego 1546

Jan Drohojowski

19 lutego 1546

25 lutego 1551

Jakub UchaƄski

18 listopada 1551

2 czerwca 1561

MikoƂaj Wolski

2 czerwca 1561

31 sierpnia 1562

Wojciech StaroĆșrebski Sobiejuski

6 listopada 1562

11 grudnia 1577

Adam Pilchowski

16 czerwca 1578

1585

Wawrzyniec Goƛlicki

22 stycznia 1590

10 maja 1591

StanisƂaw GomoliƄski

31 lipca 1591

30 sierpnia 1600

Jerzy Zamoyski

19 lutego 1601

4 stycznia 1621

Maciej ƁubieƄski

17 maja 1621

14 kwietnia 1627

Remigiusz Koniecpolski

17 maja 1627

26 paĆșdziernika 1640

PaweƂ Piasecki

27 listopada 1641

28 listopada 1644

StanisƂaw PstrokoƄski

przed 22 grudnia 1644

17 czerwca 1657

 

Parafia i miasto, jako wƂasnoƛć koƛcielna, nie podlegaƂy lustracjom królewskim, jakie w tym czasie odbyƂy się w latach 1564 r. (potwierdza istnienie w BiaƂej komory celnej) i 1570 r. i nie dają zbyt wiele wiedzy na temat stanu BiaƂej z tego okresu.2

 

Parafia znajdując się jednak na terenie diecezji poznaƄskiej, dekanatu mszczonowskiego, byƂa objęta okresowymi wizytacjami koƛcielnych dostojnikĂłw, z ktĂłrych pewne dane moĆŒna uzyskać.

 

Jak pisze ks. J. Wiƛniewski: Wizytacja kanoniczna Jana Klimeckiego kan. i oficjaƂa warszawskiego z 1566 r. (okres peƂnienia funkcji proboszcza przez biskupa Wojciecha StaroĆșrebskiego Sobiejuskiego – przyp. aut.) znajduje koƛcióƂ w zƂym stanie, mury zniszczone zaciekami. Biskup utrzymuje tu trzech wikarych i czwartego komendarza. Przez nich rządzi parafią. Jeden z nich często przemawia (ks. Franciszek Wysocki) „alii vero tantum numerum sunt” (inni są tylko liczbami – moĆŒe chodzi o to, ĆŒe nie są aktywni – przyp. aut.)
 Dawniej ƛpiewano pacierze lecz Rssumus Bazarski, odjąƂ kapƂanom dziesięciny i rzadko dziƛ ƛpiewają
(moĆŒe chodzi o to, ĆŒe nie mają ƛrodkĂłw na utrzymanie – przyp. aut.). Biskup dochody ma z dziesięcin, ktĂłre dzierĆŒawi podsędek czerski BƂędowski. Wikarjusze mają dziesięciny wartoƛci 70 grzywien, lecz ledwie im pƂacą 10 grzywien. Rektor szkoƂy ma dziesięcinę snopową na BiaƂej, z czego kupuje wino do koƛcioƂa.

 

KapituƂa cheƂmska zarządzaƂa BiaƂą przez swych przedstawicieli. Początkowo parafią zarządzaƂ komendarz i trzech wikarych.3

 

OdlegƂoƛć bialskiego beneficjum od siedziby biskupstwa cheƂmskiego z pewnoƛcią miaƂa wpƂyw na inwestycje i sposób zarządzania parafią. Biskup Jakub UchaƄski w styczniu 1557 r. pozwaƂ Jana Chrząszczewskiego o szkody i poranienie mieszkaƄców miasteczka BiaƂy. 4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jakub UchaƄski - arcybiskup gnieĆșnieƄski, biskup cheƂmski, biskup WrocƂawia, prymas Polski.

 

W 1603 r. w BiaƂej przeprowadzona byƂa wizytacja bp. Goƛlickiego, która tak przedstawiaƂa bialski koƛcióƂ: W czasie wizyty Goƛlickiego w roku 1603 byƂ on murowanym5, ale w najopƂakaƄszym stanie. "Sam koƛcióƂ - mówi wspomniana wizyta - jest jakokolwiek pokryty, ale ƛciany i fundamenta, podpory murow (bases murorum) malą się; drzewo zƂe, okna zniszczone, oƂtarze zrujnowane i nagie (nudata). KoƛcióƂ poƛwięconem byƂ pod tytuƂem ƛ. Wojciecha, biskupa. ... PodƂug wizyty Goƛlickiego byƂa w BiaƂej szkoƂa, a przynajmniej fundusz na jej otrzymywanie (bo domu szkólnego nie byƂo), to jest dziesięciny dla rektora szkoƂy... Szpitala w czasie wizyty Goƛlickiego w BiaƂej nie byƂo...6

 

Ks. J. Wiƛniewski w następujący sposĂłb opisaƂ kolejne wizytacje: W 1616 wizytacja PawƂa Piaseckiego, archidiakona warsz., z polecenia Andrzeja z Bnina OpaleƄskiego, bpa pozn., znajduje koƛcióƂ konsekrowany pod wezwaniem ƛw. Wojciecha i StanisƂawa B.M. KoƛcióƂ nie miaƂ folwarku, lecz utrzymywaƂ się z dziesięcin i czynszĂłw miejskich, wynoszących 300 zƂ. Przy koƛciele istniaƂ szpital. 
 Wizyta Adama Kossa Dr. O. Pr. archidiakona, z 1649 r. powiada, ĆŒe rocznicę poƛw. koƛcioƂa obchodzono w niedzielę po ƛw. Franciszku
.

 

W 1634 r. Remigiusz Koniecpolski biskup cheƂmski przestaƂ rządzić parafią, a naznaczyƂ plebana zrzekając się dla siebie dziesięcin i dochodów.7

 

Ustalenia, wskazywane przez ks. Wiƛniewskiego, potwierdzają wspóƂczesne – ks. Marczewskiego. Wskazują one na to, ĆŒe w latach 40. XVII w. bp PaweƂ Piasecki przekazaƂ kapitule katedralnej cheƂmskiej prawo pobierania ƛrodkĂłw z wydzierĆŒawionych na rzecz osĂłb ƛwieckich dĂłbr bialskich. Kolejny biskup – StanisƂaw PstrokoƄski – w czasie swego posƂugiwania doprowadziƂ do peƂnego uregulowania wƂasnoƛci bialskiej parafii, przekazując ją kapitule katedralnej cheƂmskiej, w zamian za dobra karczmy w PoboƂowicach. W tego czasu parafia staƂa się wyƂączną wƂasnoƛcią kapituƂy, ktĂłra natychmiast podjęƂa starania, aby pozbyć się odlegƂych dĂłbr bialskiej parafii.8

 

Okres „cheƂmski” 1645-28 luty 1695

 

KapituƂa w kolejnych latach poszukiwaƂa nabywcy dĂłbr w BiaƂej. JuĆŒ w 1645 r. dyskutowano na temat moĆŒliwoƛci zbycia tych dĂłbr dla Hieronima Radzejowskiego – starosty ƂomĆŒyƄskiego, zaƛ w 1648 na rzecz StanisƂawa Silnickiego – podstolego lubelskiego.

 

Jednoczeƛnie zawierano kolejne kontrakty na dzierĆŒawę dĂłbr bialskich. W 1645 r. na okres trzech lat wydzierĆŒawiƂ dobra bialskie dziekan Krzysztof Bąkowski, zaƛ od 1645 dzierĆŒawcą staƂ się komendarz bialski Ɓukasz Bobrecki, ktĂłremu w 1650 r. pozostawiono bialskie dobra kapitulne na doĆŒywocie. Komendarz bialski Bobrecki, pĂłĆșniejszy kanonik cheƂmski, podejmowaƂ dalsze starania w imieniu kapituƂy dla zaakceptowania inkorporacji BiaƂej przez Stolicę Apostolską.

 

KapituƂa katedralna dÄ…ĆŒyƂa do utrzymania wƂadania dobrami bialskimi, zwracając się do kolejnych biskupĂłw cheƂmskich o utrzymanie swego stanu posiadania (lata 1661 i 1663). Zniszczenia BiaƂej w wyniku potopu szwedzkiego byƂy bardzo duĆŒe, gdyĆŒ kwota rocznego czynszu dzierĆŒawnego spadƂa wĂłwczas poniĆŒej 300 zƂp.9

 

Dobrze stan ten oddaje kolejny opis wizytacji podany przez ks. J. Wiƛniewskiego: Wizytacja z 1673 znajduje dzwonnicę zdezelowaną, będącą w stanie ruiny. W niej trzy dzwony. Nauczyciel i kantor mieszkają w bardzo lichym domku przy koƛciele. Taką same lichotę zajmuje komendarz. Organista mieszka we wƂasnym domu. SƂuĆŒba koƛcielna jest na uposaĆŒeniu proboszcza.10

 

 

Tabela nr 3

Rzymskokatoliccy biskupi cheƂmscy w latach 1644-1696 11

 

StanisƂaw PstrokoƄski

przed 22 grudnia 1644

17 czerwca 1657

Tomasz LeĆŒeƄski

1 kwietnia 1658

5 wrzeƛnia 1667

Jan RĂłĆŒycki

14 listopada 1667

4 czerwca 1669

Krzysztof ƻegocki

30 czerwca 1670

1673

StanisƂaw Kazimierz Dąmbski

18 grudnia 1673

19 paĆșdziernika 1676

StanisƂaw Jacek ƚwięcicki

8 lutego 1677

paĆșdziernik 1696

 

Za czasĂłw bp. Ć»egockiego konflikt o BiaƂą nasiliƂ się do tego stopnia, ĆŒe biskup prawdopodobnie zupeƂnie odebraƂ BiaƂą kapitule. W 1674 r. prokurator kapituƂy byƂ upowaĆŒniany do wniesienia skargi w tej sprawie. Po ƛmierci bp. Ć»egockiego kapituƂa ponownie przejęƂa dobra bialskie.

 

W dalszym ciągu jednak kapituƂa miaƂa problemy z zarządzaniem parafią bialską. Bardzo trudnym okazaƂ się okres, kiedy parafią zarządzaƂ kanonik Stefan ZaƂuski, ktĂłry dzierĆŒawiƂ parafię od 1677 r. MiaƂ on doprowadzić bialską gospodarkę do ruiny. KapituƂa w 1679 r. zdecydowaƂa się odebrać swoje dobra, do czego wyznaczono kustosza i komendarza w BiaƂej BartƂomieja TƂubickiego oraz miejscowego wikariusza MikoƂaja Turobojskiego.

 

Ze względu na trudną sytuację, w 1680 r. kapituƂa katedralna przekazaƂa BiaƂą biskupowi cheƂmskiemu StanisƂawowi Jackowi Úwięcickiemu za rekompensatę 325 zƂp rocznie. Ostatecznie dzierĆŒawca ZaƂuski spƂaciƂ zadƂuĆŒenie wobec kapituƂy, zaƛ biskup nie regulowaƂ swoich zobowiązaƄ.

 

KapituƂa nie mogąc wƂaƛciwie administrować dobrami bialskimi, podjęƂa decyzję o ich sprzedaĆŒy, za zgodą biskupa i Stolicy Apostolskiej. Wybrano zaufanego kontrahenta – Aleksandra Jarzynę – chorÄ…ĆŒego krĂłlewskiego12. Do czasu uzyskania zgody na sprzedaĆŒ, A. Jarzyna dzierĆŒawiƂ BiaƂą. Dobra bialskie wyceniono na 900 dukatĂłw, zaƛ przychĂłd roczny na 35 dukatĂłw. A. Jarzyna zgodziƂ się zapƂacić 1200 dukatĂłw.

 

JuĆŒ 1 paĆșdziernika 1694 r. Stolica Apostolska wyraziƂa zgodę na transakcję. Kontrakt między kapituƂą i Aleksandrem Jarzyną oraz jego ĆŒoną Heleną z Krzeczkowskich zostaƂ potwierdzony na noworocznym posiedzeniu generalnym kapituƂy. W dniu 28 lutego 1695 r. warunki sprzedaĆŒy zaakceptowaƂ biskup cheƂmski i w tym samym roku delegaci kapituƂy przyjęli zapƂatę za BiaƂą w wysokoƛci 15 000 zƂp.13

 

1 Wikipedia, Rzymskokatoliccy biskupi cheƂmscy, http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzymskokatoliccy_biskupi_che%C5%82mscy, Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, odczyt 03.04.2014.

2 J. PaƂyga, Ziemia rawska w tysiącleciu
, s. 165.

3 J. Wiƛniewski Opis historyczny
, s. 3.

4 T. Wierzbowski UchaƄsciana. Jakób UchaƄski Arcybiskup GniezneƄski (1502-1581) Monografia historyczna, Warszawa 1895.

5 Zwraca uwagę podany w opisie fakt, iĆŒ koƛcióƂ w BiaƂej byƂ murowany. MoĆŒliwe zatem, ĆŒe biskupi cheƂmscy zbudowali w pierwszych latach XVI w. koƛcióƂ w peƂni murowany. Gdyby w częƛci byƂ on drewniany, zapewne ktĂłraƛ z wizytacji informację taką by uwzględniƂa.

6 J. Ɓukaszewicz Krótki opis koƛcioƂów parochialnych, koƛcióƂków, kaplic, klasztorów, szkóƂek parochialnych, szpitali i innych zakƂadów dobroczynnych w dawnej Dyecezyi PoznaƄskiej, PoznaƄ 1858.

7 J. Wiƛniewski Opis historyczny
, s. 4.

8 J. Marczewski Dzieje cheƂmskiej kapituƂy katedralnej
, s. 304n.

9 J. Marczewski Dzieje cheƂmskiej kapituƂy katedralnej
, s. 304n.

10 J. Wiƛniewski Opis historyczny
, s. 4.

11 Wikipedia. Rzymskokatoliccy biskupi cheƂmscy, http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzymskokatoliccy_biskupi_che%C5%82mscy, Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ odczyt 04.04.2015.

12 Wg Herbarza Polskiego Kaspra Niesieckiego wyd. w Lipsku 1841 Alexander hrabia na BiaƂy pochodziƂ ze starej polskiej rodziny rycerskiej. ByƂ on synem Piotra, wnukiem Samuela, prawnukiem Lenarda, praprawnukiem Piotra, syna Racibora z Panigrodu, który „u księcia mazowieckiego Ziemowita I pieczęć trzymaƂ”.

Wg Rodzina. Herbarz szlachty Polskiej. S. Uruskiego, wyd. W-wa 1908. Aleksander w 1650 r. byƂ oĆŒeniony z Dorotą, cĂłrką StanisƂawa Ręczajskiego. PodpisaƂ w 1669 r. z wojewĂłdztwem rawskim elekcję krĂłla MichaƂa (Herbarz Polski A. Boniecki). Wg ks. J. Wiƛniewskiego Parafia BiaƂa Mazowiecka, op. cit., w dniu 1 VIII 1698 r. podaje do chrztu jako Alexander Jarzyna comes In BiaƂa – s. 18; podaje w 1715 r. – s. 24; 27 VI 1717 r. wprowadza na probostwo bialskie ks. StanisƂawa Zeno Jankowskiego – s. 26; podaje razem ze swoją rodzoną siostrą Teresą Rosnowską 17 XI 1718 r. – s. 27; w 1722 juĆŒ nie ĆŒyƂ. ByƂ ĆŒonaty z Krzeczkowską.

U ks. Wiƛniewskiego występuje takĆŒe: Konstantyna – jako wdowa po Aleksandrze Jarzynie hr. na BiaƂej, ktĂłra w dniu 25 X 1722 podaje wraz z Janem WojczyƄskim z Woli Chojnackiej – s. 32; Konstantyna Jarzynina z Podlesia po raz kolejny podaje 28 I 1725 r. – s. 35; Konstantyna Jarzyna de Podlesie z domu SƂonczanka podaje znĂłw 2 IV 1725 r. s. 35), z niej syn JĂłzef Jarzyna wojski Rawski, hrabia na BiaƂy, dziedzic WyleĆŒyna, deputat na trybunaƂ Kr.Pol., wƂaƛciciel Wędrogowa. MiaƂ być ĆŒonaty z Niszczycką kasztelanką PƂocką, z ktĂłrą miaƂ pięć cĂłrek. Jedna z nich miaƂa na imię Franciszka.

MoĆŒliwe, ĆŒe to wƂaƛnie cĂłrka JĂłzefa Jarzyny, wnuczka Aleksandra, byƂa drugą ĆŒoną Andrzeja LeszczyƄskiego, pĂłĆșniejszego wƂaƛciciela dĂłbr BiaƂa, a wejƛcie w posiadanie tych dĂłbr przez rodzinę LeszczyƄskich nastąpiƂo na podstawie dziedziczenia przez Andrzeja LeszczyƄskiego po zmarƂej ĆŒonie.

Franciszkę Jarzyna, jako drugą ĆŒonę Andrzeja LeszczyƄskiego wymienia jedynie herbarz Seweryna Uruskiego z 1908 r. Rodzina Herbarz szlachty polskiej. Uruski opisując osobę Andrzeja LeszczyƄskiego pisze: „Andrzej, syn Kazimierza, dziedzic dĂłbr Wylezin, burgrabia grodzki rawski i kawaler orderu ƛw. StanisƂawa 1736 r., sędzia grodzki 1743 r., pisarz ziemski rawski, z 1-ej ĆŒony Bazylii WojczyƄskiej miaƂ cĂłkę Ewę, a z 2-iej Franciszki Jarzyna pozostawiƂ syna JĂłzefa, Ƃowczego bielskiego 1779 r., Ƃowczego i starostę rawskiego 1789 r., podstolego rawskiego 1791 r., a ten syna Ignacego, po ktĂłrym z JĂłzefy Ząbkowskiej syn Franciszek, urzędnik w Wieluniu, wylegitymowany w KrĂłlestwie 1856 r.

13 J. Marczewski Dzieje cheƂmskiej kapituƂy katedralnej
, s. 304n.